رسول خدا(ص) :
بااینکه خدارحمتش ازهمه چیزها وسیع تراست ،
خداتعجب می کند که چرابندگان ناامیدند.
(ارشادالقلوب /ج 1/ص 279/)
امام حسین علیه السلام :
إنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَیکُم مِن نِعَمِ اللّه ِ عَلَیکُم فَلاتَمَلُّوا النِّعَمَ ؛
امام حسین علیه السلام :نیاز مردم به شما از نعمت هاى خدا بر شما است ؛
از این نعمت افسرده و بیزار نباشید .
خشم تهاجمی با رفتار توهینآمیز و آمیخته با خشونت نسبت به فرد گیرندهی هدف تعریف میشود. در مقابل فردی که خشم منفعل دارد، خشونت و نارضایتی خود را در خود نگه میدارد، اغلب صحبت نمیکند و ترجیح میدهد که از فردی که باعث ناراحتی او شده دوری گزیند. در این مقاله شمارا با انواع مختلف خشونت آشنا میسازیم.
خشونت اغلب به عنوان نوعی واکنش موقتی نسبت به هر آنچه که ما را از لحاظ جسمی، روحی یا عاطفی آزرده کردهاست، توصیف میشود، به عنوان یک بخش جداییناپذیر از زندگی، خشم نوعی احساس از روی تزویر است که به راحتی نمیتوان آنرا تحت کنترل خود درآورد، و این عدم کنترل میتواند موجبات ناراحتی کسانی که دوستشان داریم را فراهم سازد. براساس ماهیت، خشم را میتوان به انواع زیر دستهبندی کرد:
در این نوع از خشونت افراد ناراحتی خود را به شکلی غیر مستقیم نشان میدهند، ارتباطات مستقیم جای خود را به طعنه و کنایه میدهد. خشونت منفعل به صورت خشم بدون ارتباط کلامی نیز تعریف میشود به نحوی که فرد ممکن است احساسات خود را در غالب پاسخهای منفی و به شکل ژستهایی عصبانی بروز دهد. این نوع خشم با زبان بدن منفی به شکل بی محلی، عدم ارتباط چشم در چشم با طرف مقابل و قهر خود را نشان میدهد.
در خشونت منفعل فرد بیشتر تمایل به سرکوب کردن خشم خود دارد تا اینکه بخواهد آنرا بروز دهد. نتیجه آن اغلب تغییرات شدید رفتاری هست که فرد از خود بروز میدهد مثل دور کردن خود از دوستان که اغلب منجر به عدم احساس راحتی در میان سایرین میگردد. این افراد از بیرون آرام و خونسرد به نظر میآیند ولی از درون با اضطراب و خشم درگیر هستند، آنها نمی خواهند با کسی که آنها را عصبانی ساخته صحبت کنند، در عوض برای خالی کردن سرخوردگی خود، از کانالهای غیر مستقیم دیگری مانند غیبت و یا طرح شایعات مخرب دربارهی آن فرد استفاده میکنند.
خشم تهاجمی اغلب به طور مستقیم ابراز میشود و با فوران احساسات منفی همراه است، شکلی افراطی از خشونت که میتواند برای هر فردی که مخاطب آن قرار میگیرد مشکلساز گردد، در این نوع خشونت، فرد خشمگین داد و فریاد میکند و حتی ممکن است به طرف مقابل آسیب فیزیکی نیز وارد آورد. این یک راه تهاجمی ابراز احساسات منفی است که مخاطب را در معرض تهدید، فحاشی وبدرفتاری قرار میدهد. دعواها و نزاعهای خیابانی اغلب از این نوع خشونتها هستند.
خشم اظهار کننده
سالمترین نوع ابراز خشونت و ناراحتی به حساب میآید، در این نوع ابراز خشونت، علت ناراحتی به شکلی کاملا مسئولانه و در غالب ارتباط قاطعانه منتقل میگردد، در این نوع ابراز خشم، داد و فریاد و ابراز احساسات شدید به هیچ عنوان دیده نمیشوند، هیچ آسیبی به روابط فردی وارد نمیشود چرا که فرد با برقرار کردن یک ارتباط مناسب به بیان علت خشم و عصبانیت خود میپردازد.
در این نوع ابراز خشم فرد هیچ نوع بیاحترامی یا رفتاری مبتنی بر کینهورزی نسبت به طرف مقابل از خود نشان نمیدهد، و برخلاف سایر روشهای ابراز خشم هیچ سوء برداشتی از صحبتها ایجاد نمیشود به دلیل نوع صحیحی از ارتباط که فرد برقرار مینماید.
همانطور که از نام آن پیداست، این نوع خشم به دنبال سر زدن یک عمل ناشایست از طرف فردی دیگر بروز میکند، در این نوع خشم فرد در آتش انتقام میسوزد، هر شکل از آزار و اذیت فرد خطا کننده یا عدم پرداخت حقوق به رغم کارکرد مناسب در یک سازمان، همه نشانگر همین نوع از خشونت می باشند.
این نوع خشم نوعی خودآزاری فردی است به دلیل احساس خشم و عصبانیتی که نسبت به خودش دارد بروز پییدا میکند و در نهایت منجر به آسیب زدن فرد به خودش میشود، از این دست ابراز خشونت میتوان به خودزنیها و یا اعتصاب غذا با هدف آسیب رساندن به خود را میتوان نام برد. داشتن احساس گناه شدید برای مدتی طولانی میتواند عامل بروز این نوع خشونت گردد. شکست در یک مصاحبه شغلی و یا عدم تکمیل وظایف محوله، همه و همه میتواند عاملی برای بروز خشم خودآزار در فرد گردند.
خشم اگر در مسیر صحیح هدایت شود میتواند نتایج مفیدی را به دنبال داشته باشد، نمومه این نوع خشم را میتوان در تظاهرات مردمی بر علیه فعالیتهای غیرقانونی یا تبعیض نژادی دید. در این جا خشم متوجه یک فرد نیست بلکه تحت تاثیر مسائلی هست که کل جامعه را در بر میگیرد.
وقتی کسی به خاطر هر مسئلهی پیش پا افتادهای خشمگین شود گویند دچار خشم همیشگی است، اینگونه افراد همواره خشمگین و عصبی هستند که این حالت میتواند بر سلامت جسمی و روحی آنها هم اثرات مخربی برجای بگذارد، به یاد داشته باشید که خشم باید یک واکنش خیلی کم وقوع باشد چرا که اگر شکل مداوم به خود بگیرد میتواند منبع دلخوری و سردرگمی اطرافیان شود.
مردم اغلب با قضاوت بیجا درمورد یک فرد یا نسبت دادن صفات نادرست به او منجر به بروز این نوع خشم میگردند. این عادتی که برخی افراد به نسبت دادن عقاید نادرست نسبت به دیگران دارند باعث خشم در آن میشود، این گونه افراد مردم را به شکل نادرستی قضاوت و تحقیر میکنند.
در این نوع از خشم، فرد تمایل به نشان دادن بی اعتمادی نسبت به دیگران و یا مشکوک شدن بیجا نسبت به آنها را دارد. او همواره گمان میکند کسی در تلاش برای ترساندن او میباشد. احساس حسادت در مورد دیگران مشخصهی خشم پارانوئید است چرا که فرد معتقد است که کسی به دنبال ربودن چیزی است که در واقع متعلق به اوست. بنابراین، حسادت (با توجه به باورهای بی اساس) که در ذهن شروع می شود، اغلب عامل بروز خشم پارانوئید است.
افرادی که این نوع خشم را تجربه میکنند تحمل انتقاد را ندارند، بنابر این مخاطبان اصلی خشم این افراد، کسانی هستند که از آنها انتقادی کردهباشند یا صفت نامناسبی را به آنها نسبت دادهباشند، برای مثال اگر شما برای دوست خودتان یک اسم مستعار انتخاب کنید و این اسم برای او یادآور یک موقعیت خجالت آور در کودکی باشد، هر زمان که شما او را با این نام خطاب کنید منجر به بروز خشم مبتنی بر خجالت در او میشوید.
با توجه به انواع مختلف از خشم، می توان گفت که خشم می تواند مخرب (که می تواند صدمه به خود و یا آسیب به دیگران می شود) یا سازنده باشد، که در شکل بکارگیری مثبت آن به برجسته کردن مسائل اجتماعی مربوط میشود. تنها از طریق ارتباط قاطعانه است که می توان افرادی که عصبانی و یا آشفته هستند را آرام کرد، و در نهایت به یاد داشته باشید، خشم کنترل نشده می تواند هنگامی که به درستی بیان نشود، به نزدیکان و عزیزانتان صدمه برساند، در حالی که خشم کنترل شده، می تواند کمککنندهی توسعه و پرورش روابط باشد.
برگرفته از پایگاه قرآنی شمیم وحی.
در فضیلت زیارت عاشورا روایاتی ذکر شده است که ما در اینجا برخی از آنها را می آوریم.
شیخ طوسى در کتاب مصباح المجتهد از محمد بن اسماعیل بن یزبع و او از "صالح بن عقبه" و او از پدرش و او از امام باقر(علیهالسلام) روایت میکند که فرمود: هر کس حسین بن على (علیهماالسلام) را در روز عاشورا - دهم محرم - زیارت کند و نزد قبر آن حضرت گریان شود روز قیامت خداوند را با ثواب دو هزار حج و دو هزار عمره و دو هزار جهاد ملاقات کند، آن هم ثواب حج و عمره و جهادى که در خدمت رسول اکرم و ائمه طاهرین(علیهمالسلام) بوده باشد.
راوى میگوید: عرض کردم فدایت شوم براى کسى که در شهر یا کشور دیگریست و نمىتواند در آن روز خود را به قبر آن حضرت برساند چه ثوابى خواهد بود؟
حضرت فرمودند: اگر چنین باشد به صحرا یا بالاى بام خانه خود رود و با اشاره به سوى قبر آن حضرت، سلام داده و بر لعن قاتلان آن حضرت جدیت کند، و بعد دو رکعت نماز بخواند و این کار را هنگام برآمدن روز قبل از ظهر انجام دهد، آنگاه هم خودش در مصیبت آن حضرت گریه کند و هم اگر ترسى نداشته باشد امر کند تا خانواده او نیز بر آن حضرت گریه کنند و در خانهاش مجلس مصیبتى برپا کرده و مصیبت حضرت سیدالشهداء را به یکدیگر تعزیت گویند. من ضامن میشوم کسى که این عمل را انجام دهد خداوند تمام آن ثوابها را به او عنایت فرماید.
راوى عرض کرد چگونه یکدیگر را تعزیت بگوییم؟ فرمود بگویید:
اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسین علیهالسلام و جعلنا و ایاکم من الطالبین تباره مع ولیه الامام المهدى من آل محمد علیهمالسلام؛ یعنى خداوند اجر ما را به سوگوارى بر حسین(علیهالسلام) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولى خود امام مهدى آل محمد(علیهمالسلام) قرار دهد.
آنگاه حضرت فرمودند: اگر میتوانى آن روز از خانه بیرون مرو که روز نحسى است و حاجت مؤمن برآورده نمىشود و اگر هم برآورده شود میمون و مبارک نخواهد بود.
صالح بن عقبه و سیف بن عمیره نقل میکنند که علقمة بن محمد الخضرمى گفت: به امام باقر (علیهالسلام) عرض کردم دعایى به من تعلیم فرمایید که اگر از نزدیک زیارت کردم بخوانم و دعایى که اگر از دور اشاره به سلام کردم بخوانم .
حضرت فرمودند: اى علقمه هر گاه تو اشاره به سلام نمودى و دو رکعت نماز را خواندى هنگام اشاره به آن حضرت بعد از تکبیر این قول - زیارت عاشورا - را بگو . پس اگر تو این زیارت را خواندى دعا کردهاى به آنچه که ملائکه زائر حسین دعا میکنند و خداوند صد هزار هزار درجه براى تو مینویسد و مانند کسى هستى که با امام حسین(علیهالسلام) شهید شده و در درجات آنها شرکت کرده باشد و براى تو ثواب زیارت هر پیغمبر و رسول و هر زائرى که امام حسین(علیهالسلام) را زیارت کرده نوشته شود.
بعد از نقل زیارت علقمه میگوید: امام باقر(علیهالسلام) به من فرمودند اگر بتوانى هر روز در خانه خود این زیارت را بخوانى تمام این ثوابها براى تو خواهد بود.
شیخ در مصباح از محمد بن خالد طیالسى و او از سیف بن عمیره نقل میکند که گفت پس از آن که امام صادق(علیهالسلام) از حیره به مدینه تشریف بردند با صفوان بن مهران و جمعى دیگر از اصحاب به نجف اشرف رفتیم. پس از آن که زیارت امیرالمؤمنین(علیهالسلام) فارغ شدیم صفوان خود را به طرف قبر حضرت سیدالشهداء نمود و به ما گفت از این مکان آن حضرت را زیارت کنید که من در خدمت امام صادق(علیهالسلام) بودم که از این مکان آن حضرت را زیارت نمود.
آنگاه شروع به خواندن زیارت عاشورا کرد و بعد از نماز زیارت، دعاى علقمه را که پس از زیارت عاشورا میخوانند، خواند.
"سیف بن عمیره" میگوید به صفوان گفتم وقتى علقمة بن محمد زیارت عاشورا را براى ما نقل کرد این دعا را نگفت .
صفوان گفت در خدمت امام صادق(علیهالسلام) به این مکان آمدیم چون آن حضرت زیارت عاشورا خواندند پس از خواندن دو رکعت نماز، این دعا را هم خواندند. آنگاه حضرت به من فرمودند: اى صفوان مواظب این زیارت و دعا باش و اینها را بخوان که من ضامن میشوم هر کس این زیارت و دعا را چه از دور و چه از نزدیک بخواند زیارتش مقبول شود و سعیش مشکور گردد و سلامش به آن حضرت برسد و حاجت او از طرف خداوند برآورده شود و به هر مرتبهاى که بخواهد برسد و او را نومید برنگردانند.
ای صفوان من این زیارت را با این ضمان از پدرم یافتم و پدرم از پدرش على بن الحسین(علیهماالسلام) با همین ضمان و او از امام حسین(علیهالسلام) با همین ضمان از برادرش امام حسن(علیهالسلام) با همین ضمان و امام حسن(علیهالسلام) از پدرش امیرالمؤمنین(علیهالسلام) با همین ضمان و امیرالمؤمنین از رسول خدا(صلى الله علیه و آله) با همین ضمان و رسول خدا(صلی الله علیه آله) از جبرئیل با همین ضمان و جبرئیل این زیارت را با همین ضمان از خداى عز و جل یافت و خداى عز و جل به ذات خود قسم خورده است که هر کس امام حسین(علیهالسلام) را با این زیارت از دور یا از نزدیک زیارت کرده و با این دعا، دعا کند، زیارت او را قبول میکنم و خواهش او را هر قدر که باشد مىپذیرم و سؤالش را عطا مىکنم، پس ناامید از طرف من برنمیگردد بلکه مسرور و خوشحال، با حاجت روا شده و فوز بهشت و آزادى از آتش برمیگردد و شفاعت او را درباره هر کس غیر از دشمن اهل بیت قبول مىکنم .
آنگاه صفوان گفت که حضرت صادق(علیهالسلام) به من فرمودند: هر وقت حاجتى برایت پیش آمد در هر مکانى که هستى زیارت این دعا را بخوان و حاجت خود را از خداوند بخواه که برآورده مىشود و خداوند و رسول او خلف وعده نمىکنند.
نیز اگر چه در خبر علقمه زیارت عاشورا اختصاص به روز عاشورا دارد ولى در خبر صفوان آمده که امام فرموده اگر بتوانى امام حسین علیه السلام را هر روز به این زیارت بخوانى بجا آورد که تمام این ثوابها براى تو خواهد بود. بلکه در عبارت کامل الزیارة آمده است که اگر بتوانى هر روز عمرت این زیارت را بخوان .
نیز براى برآمدن حاجات و امور مهم ، خواندن زیارت عاشورا بسیار مجرب است و در ذیل خبر صفوان فرمود هر گاه برایت حاجتى پیش آید این زیارت را بخوان در هر کجا که باشى و حاجت خود را از خداوند سئوال کن که برآورده میشود.
علماء براى برآمدن حاجات چهل روز پیاپى خواندن زیارت عاشورا را در ساعت معین بسیار مجرب دانسته اند، گر چه در روایت چهل روز وارد نشده ولى تجربه اینمطلب را ثابت نموده است .
برگرفته کتاب شرح زیارت عاشورا، تالیف حضرت آیة الله حاج سیداحمد میرخانی
گروه دین و اندیشه تبیان