دستور العمل سیر و سلوکی جامع که میباید همراه همه سالکان باشد:
حدیث عنوان بصری مرحوم آیت الله العظمی سید میرزا علی قاضی به ارادتمندان وشاگردان خود دستور می دادند که این دستور العمل(حدیث عنوان بصری) را بنویسند وعمل کنند و کراراً می فرمودند: ((باید آن را در جیب خود داشته باشید وهفته ای دو بار آن را مطالعه کنید.)) ترجمه این دستور العمل روایی شریف : مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار می فرماید: به خط استادمان؛بهاءالدین عاملی روایتی را با این مضمون یافتم :((شیخ شمس الدین محمد بن مکی (شهید اول)گفت:من از خط شیخ احمد فراهانی (رحمة الله)از عنوان بصری؛ که پیر مردی سالخورده بود واز عمرش نود وچهار سال می گذشت نقل می کنم که او گفت : من سالیانی به نزد مالک بن انس رفت وآمد می کردم، زمانی که امام جعفر صادق (ع)به مدینه آمدندبه محضر ایشان شرفیاب شدم ودوست داشتم همان طوری که از مالک تحصیل علم کرده بودم از ایشان نیز کسب علم کنم.روزی آن حضرت به من فرمودند:من مردی تحت نظرم علاوه براین در هر ساعت از شبانه روز اذکاری دارم که به آنها مشغولم.پس مرا از عبادتم غافل نکن،و علومت را از سالک وراهنمایت (مالک بن انس )بگیر ومثل گذشته با او رفت وآمد کن. حضرت فرمودند: ای ابا عبدالله. علم به آموختن نیست، علم نور است و در قلب کسی قرار می گیرد که خداوند هدایت او را اراده فرموده باشد. بنابراین اگر علم می خواهی باید حقیقت عبودیت را در وجود خودت بخواهی و علم را با عمل کردن، طلب کنی واز خداوند طلب فهم کن تا (علم را) به تو بفهماند. . . گفتم: ای بزرگوار! فرمود: ای اباعبد الله بگو. گفتم: ای ابا عبد الله حقیقت عبودیت چیست؟ فرمود: سه چیز است: 1. این که عبد برای خود در مورد آنچه که خدا به وی سپرده است مالکیتی قائل نباشد؛ چرا که بندگان مالکیتی ندارند؛ بلکه همه اموال را مال خدا می بینند و آن را در جایی می نهند که خدا امر کرده است. 2. عبد برای خود تدبیری نمی کند (چرا که تدبیر عبد به دست رب او است). 3. تمام مشغولیت عبد معطوف به انجام دادن کاری است که خدای تعالی به او امر نموده است و پرهیز از آنچه که او را نهی کرده است. عرض کردم: ای ابا عبدالله. به من توصیه ای بفرمایید. فرمودند: تورا به نه چیز وصیت می منم که آنها توصیه من به همه آرزومندان سیر وسلوک الی الله است. از خداوند موفقیت تو را در عمل به آنها خواستارم. سه مورد آن در ریاضت و تربیت نفس است و سه مورد آن در حلم و بردباری و صبر و سه امر دیگر آن در علم و دانش است. پس این وصایا را حفظ کن وبه خاطر بسپار و مبادا در عمل به آنها سستی کنی. عنوان بصری می گوید: من قلبم را برای فراگیری آماده کردم. حضرت فرمودند: اما آنچه که در ریاضت نفس است: 1- مبادا چیزی را بخوری که بدان اشتها نداری چون موجب حماقت ونادانی می شود. اما آن سه موردی که در حلم و بردباری است: 1-اگر کسی به تو گفت اگر یکی بگویی ده تا می شنوی.به او بگو :اگر ده تا بگویی سخنی هم نمی شنوی(عفت کلام داشته باش) اما آن سه امر دیگر که در علم و دانش است: 1- آنچه را که نمی دانی از عالمان بپرس و مبادا برای به زحمت انداختن و امتحان کردنشان سوال کنی. ای ابا عبد الله دیگر از نزد من برخیز که در مورد تو خیر خواهی کردم و سر رشته ذکر مرا مگسل که من نسبت به خودم و اوقاتم حسابگر و سختگیرم و سلام و درود خدا بر کسی باد که از هدایت متابعت کند. بحارالانوار جلد 1، ص 226 اگر به هیچ دستور العمل عمل نشود و فقط همین حدیث سر لوحه برنامه عملی انسان قرار گیرد برای او کافی است. منتهی امان از دست این نفس که همیشه به دنبال دستورات عجیب و غریب است و از امور اساسی و مهم و ساده رویگردان.
از این ماجرا غمگین شدم واز محضرشان مرخص شدم.با خود گفتم :اگر در وجود من آثار خیر و هدایت به چشم حضرت می آمد، مرااز رفت وآمد و کسب علم از محضر شان منع نمی فرمودند. . . . . . . .
برگشتم ودو رکعت نماز خواندم وعرض کردم : خدایا، پروردگارا، قلب جعفر (ع) را نسبت به من مهربان و متمایل فرما و از علمش مقداری روزی من کن که به وسیله آن به راه راست تو هدایت شوم. با همان حال ناراحتی و اندوه به منزل برگشتم و چون دلم مالامال از محبت جعفر (ع) شده بود با مالک بن انس رفت وآمد نکردم و از خانه ام بجز برای نماز واجب خارج نشدم، تا این که صبرم تمام شد. (روزی) پس از اقامه نماز عصر سینه ام تنگ شد و طاقتم به سر آمد نعلینم را به پا کرده، ردایم را پوشیده و قصد دیدار جعفر صادق (ع) را نمودم. وقتی که به درب خانه آن حضرت رسیدم اجازه ورود خواستم. . . . . .
وارد شده بر آن حضرت سلام کردم. امام ضمن جواب سلام، فرمودند: بنشین، خداوند تو را بیامرزد. پس نشستم. حضرت مدتی به حال تفکر، سرشان را پایین انداختند، سپس سر بلند کرده و فرمودند: کنیه شما چیست؟ گفتم: ابا عبدالله. فرمودند: خداوند کنیه شما را ثابت گردانده و تو را موفق کند. ای ابا عبدالله، در خواستت چیست ؟
با خود گفتم: اگر بهره من از این زیارت و عرض سلام فقط همین دعا باشد خیری بزرگ و زیاد است. باز حضرت فرمودند: چه می خواهی؟ عرضه داشتم: از خداوند خواستم که قلب شما را نسبت به من مهربان کند واز علم شما روزی ام فرماید.
2 - تا گرسنه نشدی چیزی نخور.
3-زمانی که غذایی خوردی، با نام خدا و حلال باشد و حدیث رسول خدا را به یاد داشته باش که فرمودند: آدمی هیچ ظرفی بدتر از شکمش را پر نکرده است. پس اگر ناچار شد غذا بخورد، یک سوم شکمش را برای طعام، و یک سومش را برای آب ، و یک سوم را برای تنفس قرار دهد.
2-اگر کسی به تو دشنامی داد به او بگو :اگر راست می گویی از خداوند می خواهم مرا ببخشد و اگر دروغ می گویی از خداوند می خواهم تو را ببخشد.
3-واگر کسی تو را تهدید به دشنام کرد تو او را به خیر خواهی و مراعاتش وعده بده.
2- مبادا بر اساس خودرایی دست به کاری بزنی که بدان علم نداری و در تمامی امور تا آنجا که ممکن است مسیر احتیاط را رها مکن.
3- همان گونه که از شیر درنده فرار می کنی از فتوی دادن بدون علم بپرهیز و گردن خود را پل عبور مردم نکن. . . !!
خوب است همه عزیزان خواننده این حدیث را تهیه بفرمایند و هر هفته آن را دوبار قرائت کنند.
موضوعات مرتبط: دستورالعمل های عرفانی از عرفای بزرگ
برچسبها: حدیث عنوان بصری