پرسش : چگونه می توان استخاره کرد و شرایط آن چیست؟
"استخاره" در لغت،به معنای طلب خیر از خداوند متعال است که دانا به امور و عواقب کارها است.در کنار این معنا،گاهی استخاره به معنای نوعی قرعه در هنگام تحیّر است که همراه با دعا و درخواست از خداوند متعال به کار برده می شود.این نوع استخاره معمولا، با تسبیح و قرآن انجام می شود.
در روایات، استخاره به معنای طلب خیر از خداوند متعال،بسیار مورد سفارش قرار گرفته است، و ائمه اطهار(علیهم السلام) شیعیان را ترغیب کرده اند ،کارهای خود را بر اساس استخاره انجام دهند.امام باقر(ع) فرموده است:"کنّا نتعلّم الاستخاره کما نتعلّم السوره من القرآن"؛"ما استخاره را آموزش می دهیم،همانگونه که سوره قرآن را آموزش می دهیم".
روایت دوم تصریح دارد که پس از طلب خیر از خداوند متعال،هر اتفاقی که برای استخاره کننده بیفتد،می بایست از آن راضی باشد.امام صادق(ع) نیز فرموده است:"کنّا نتعلّم الاستخاره کما نتعلّم السوره من القرآن ثمّ قال ما ابالی اذا استخرت الله علی ایّ جنبی وقعت"؛"ما استخاره را آموزش می دهیم،همانگونه که سوره قرآن را آموزش می دهیم.سپس فرمود:آنگاه که استخاره کردم،باکی ندارم که چه بر من واقع می شود".
دلیل این امر را بایست در این نکته جست و جو کرد که استخاره کننده،خود را به خدا سپرده و خداوند متعال نیز به خیر او آگاه تر است.بنابراین در صورت عمل بر اساس استخاره، هر اتفاقی که بیفتد، باید ایمان داشته باشد که خیر او در آن بوده است.
اما طریقه استخاره در روایات، متفاوت و متنوع است؛غسل استخاره،نماز استخاره،دعاهای متعدد و مختلف برای استخاره در حالات و ساعات متعدد و استخاره با قرآن و یا تسبیح،از جمله روش های استخاره است.
از آنجا که معنای اصلی استخاره،طلب خیر از خداوند متعال است،بهترین روش آن،دعا است؛زیرا در حقیقت استخاره نوعی دعا و طلب خیر از پیشگاه خداوند متعال است که عالم به همه امور است و خیر و شر ما نیز در دست اوست.دعاهای متعددی برای استخاره نقل شده از جمله:
"اللهم انّی اسألک بانّک عالم الغیب و الشّهاده ان کنت تعلم انّ کذا و کذا خیر لی فخره لی و یسّره و ان کنت تعلم انّه شرّ لی فی دینی و دنیای و آخرتی فاصرفه عنی الی ما هو خیر لی و رضّنی فی ذلک بقضائک فانّک تعلم و لا اعلم و تقدر و لا اقدر و تقضی و لا اقضی انّک علّام الغیوب ".
امام باقر(ع) می فرماید:"من هرگاه در کار مهمی اراده استخاره دارم،در حال نشسته صد بار با دعای فوق،از خدا طلب خیر می کنم.اما برای خرید چیزی و کارهای شبیه آن سه بار این دعا را در حال نشسته می خوانم":
یکی از روش های استخاره،استخاره با قرآن است.در روایات به این نوع روش نیز در کنار روش های دیگر اشاره شده است.در روایتی آمده است:"الیسع القمی قال قلت لابی عبد الله(ع) ارید الشیء و استخیر الله فیه فلا یوفق فیه الرأی الی ان قال فقال:افتتح المصحف فانظر الی اول ما تری فخذ به ان شاء الله"؛"الیسع قمی می گوید:به امام صادق(ع) عرض کردم: کاری می خواهم انجام دهم و در آن کار از خدا نیز استخاره می کنم؛ اما به نظر ثابتی موفق نمی شوم.آن حضرت فرمود:قرآن را بگشا و به نخستین آیه که می بینی نگاه کن و آن را بگیر که اگر خدا بخواهد[خیر تو در آن است]".
اما درباره چگونگی فهم خیر از آیات قرآن،دعاهای مختلفی وارد شده که یکی از آنها به پیامبر گرامی اسلام(ص) منسوب است.آن حضرت می فرماید:هنگامی که خواستی به کتاب خدا تفأل بزنی و از تحیر بیرون بیایی،سه بار سوره اخلاص(توحید) را بخوان و سه صلوات بر پیامبر اکرم و آل او بفرست و سپس این دعا را بخوان:"اللّهم انّی تفألت بکتابک و توکلّت علیک فارنی من کتابک ما هو المکتوم من سرک المکنون فی غیبک".سپس قرآن را باز کن و بدون اینکه خطوط و صفحات را بشماری،از خط اول عاقبت کار را بخوان.
اما درباره استخاره رعایت این نکته ضروری است که استخاره هیچ گاه جای اندیشیدن و مشورت کردن را نمی گیرد ؛ بلکه استخاره پس از اندیشه و مشورت است؛یعنی هر کاری را که می خواهیم انجام بدهیم،ابتدا باید درباره آن بیندیشیم و سود و زیان آن را بسنجیم.در مرحله دوم با کسانی که در آن موضوع صاحب نظرند مشورت کنیم و آنگاه یکی از دعاهای استخاره را تلاوت کنیم و اگر تحیر ما برطرف نشد،با قرآن استخاره کنیم. باید دانست که امروزه،استخاره با قرآن رواج بیشتری دارد،اما باید دقت کرد که هر کس حق ندارد فهم خود را بر قرآن تحمیل کند و بر اساس برداشت خود از قرآن و آیات آن عمل نماید.بهتر است در استخاره با قرآن،از علمای آشنا با قرآن کمک گرفت تا خدای ناکرده دچار اشتباه کاری در فهم قرآن و تحمیل آن به قرآن نشد؛زیرا الهام گیری از آیات قرآن،کار آسانی نیست و نیاز به کسانی است که آگاهی و آشنایی تخصصی نسبت به قرآن دارند. پس نمی توان به خوب و بدی که در بالای بعضی از قرآن ها نوشته شده است، اعتماد کرد.
منبع :قرآن شناسی ، ص 165-162