به خط پایان، که نزدیک می شویم؛
تعارضی عظیـم، قلبمان را گرفتار می کنـــد؛
"شــوقِ" تجربه قنوت هایی که هر کدامشان سفری بلند،
به آسمان تو را رقم می زنــــد،
یـــــا....
"غــــمِ" از دست دادن سحر هایی که،
بی نظیرترین فرصتهای صحبت کردن با تـو بوده اند
*دلــم برایت تنــگ می شود.... خدا
برای لحظه هایی که هیـــچ صدایی،
جز نجوای دعای سحر، از خانه های اهل زمین، بالا نمی رفت.
برای لحظه هایی که چراغ های روشن خانه های همسایه،
شوق بیدار ماندن را در دلم، بیشتر می کرد.
برای لحظه هایی که، با هر کدام از نامهای تو،
قنوت می گرفتم و با تکرار مکررشان،
نگاههای مداوم تو را احساس می کردم.
*دلم برایت تنگ می شود خدا...
تـــو... ، در لابلای العفو های شبانه ام بودی...
که تمام جان مرا، با آرامشی عظیم، احاطه می کردی.
دلــم برایت تنگ می شود... خدا
نمیدانم تا رمضان دیگر... چه برایم مقدر کرده ای؟
امــــا...
بگـــذار... خالص شدنم را تا رمضان دیگر،
به کوله باری سیاه تبدیل نکنم.
*تصور جمع شدنِ سفره ات، دلم را می لرزاند.
رمضان می رود ...
و....مــــن می مانم... و یک دنیای شلوغ.
می ترسم... دوباره دستان تو را در شلوغ - بازار دنیا گم کنم.
امشب، شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است دیگر زمانی باقی نمانده، باید تمام تلاش خود را بکار برد تا در پناه رحمت خداوند متعال قرار گرفت... اگر تاکنون قرار نگرفته ای ... زیرا اگر کسی در ماه مبارک رمضان بخشیده نشود بنا بر فرموده پیامبر اکرم (ص) «شقی» است.
اعمال شب‌هاى قدر بر دو نوع است؛ یکى آنکه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنهایی‌که مخصوص هر شبى است.اعمال مشترک شبهای قدر در مقاله اعمال شب بیست و یکم توضیح داده شده است.
اعمال شب بیست و سوم:
این شب، از دو شب قبل برتر است و از احادیث متعدد اینگونه احتمال داده می‌شود که شب قدر همین شب است. در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است که مردی در ماه رمضان خدمت رسول خدا (ص) آمد و به آن حضرت عرض کرد: من در بیرون مدینه به سر می‌برم و شتر و گوسفند دارم که نمی‌توانم همه شب در مدینه حاضر شوم. دوست دارم شبی را به من معرفی کنی تا آن شب را به مدینه بیایم و در نماز و عبادت حاضر باشم . حضرت او را به نزد خود فراخواند و به طور در گوشی آن شب را معرفی کرد.
آن مرد نیز وقتی شبهای بیست و سوم ماه رمضان فرا می‌رسید، با همه خانواده و فرزندان و غلامان به مدینه می‌آمد و آن شب را می‌ماند و صبحگاهان به منزل خویش بر می‌گشت.
همچنین در روایت دیگری نقل شده است که رسول خدا(ص) در شب بیست و سوم ماه رمضان به سر و روی خانواده‌اش آب می‌پاشید تا به خواب نروند ( و از فضیلت این شب بهره بگیرند).
روایات متعدد دیگری نیز داریم که می‌گوید: شب قدر، شب بیست و سوم است. مرحوم "علامه مجلسی" نیز در کتاب "زادالمعاد" می‌گوید:"اکثر احادیث معتبر دلالت دارد که شب بیست و سوم، شب قدر است".
اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان
در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، غیر از اعمال مشترک شبهای قدر، اعمال دیگری نیز وارد شده است تا فردی که این شب را به احیا می‌گذراند در کنار اعمال مشترک شبهای قدر، آنها را نیز انجام دهد، که شرح آن در ادامه می آید:
1- سوره عنکبوت و سوره روم را بخواندکه امام صادق(ع) فرمود: " هرکس در شب بیست و سوم، سوره‌های عنکبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند! اهل بهشت است".
2- هزار مرتبه سوره "انا انزلناه" (سوره قدر) را بخواند.
3- سوره " حم دخان" (سوره دخان) را بخواند.
4- این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی
خدایا عمرم را طولانى گردان
وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی
و روزی ام را وسعت بخش
وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی
و بدنم را تندرست بدار
وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی
و به آرزویم برسان
وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ
و اگر در زمره بدفرجامان هستم،مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما
فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
،که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت(درود تو بر او و خاندانش)فرمودى:خدا محو مىکند آنچه را بخواهد و ثبت مىنماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.
این دعا را که مخصوص شب بیست و سوم است بخواند:
یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
اى پروردگار شب قدر و قراردهنده آن بهتر از هزار ماه،
وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ
و پروردگار شب و روز،و کوهها و دریاها
وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ
و تاریکیها و روشناییها و زمین و آسمان
یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ
اى پدیدآورنده،اى صورتبخش،اى عطا کننده،اى نعمت ده،
یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ
اى خدا، اى بخشنده، اى خدا، اى به خود پاینده،
یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ
اى خدا، اى نو آفرین، اى خدا، اى خدا، اى خدا،
لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ
نامهاى نیکوتر و نمونه هاى والاتر و بزرگمنشى و نعمتها از آن توست،
أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
از تو درخواست مىکنم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،
وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ
و قرار دهى در این شب نامم را در زمره سعادتمندان
وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ
و روحم را با شهیدان
وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ
و نیکوکارىام را در بلند‌مرتبه ترین درجه بهشت
إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً
و گناهم را آمرزیده
وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی
و ببخشى بر من یقینى که دلم با آن همراه باشد
وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی
و ایمانى که شک را از من زدوده گرداند
وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی
و خشنودى به آنچه نصیبم نموده اى
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
و ما را در دنیا و آخرت پاداش نیکو عنایت فرما
وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ
و از عذاب آتش سوزان حفظ کن
وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ
و در این شب ذکر و شکر خویش و رغبت به سوى خود و بازگشت و توبه روزی ام فرما
وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ و به آنچه محمّد و خاندان محمّد(درود خدا بر آنان باد)را به آن موفق کردى توفیقم ده.
6- این دعا را که امام صادق(ع) نقل شده است ،بخواند:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ خدایا قرار ده در آنچه حکم مىکنى و مقدّر مىنمایى،از فرمان حتمى، وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ
در آنچه از کار حکیمانه جدا مىسازى در شب قدر،از حکمى که بازگشت نپذیرد،و تغییر نیابد،
أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا
اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى
اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ
حاجیانى که حجّشان پذیرفته،
اَلْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ
و سعیشان قبول افتاده
اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ
و گناهانشان آمرزیده گشته
اَلْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ
و بدیهایشان محو شده است
وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی
و قرار ده در آنچه فرمان مىدهى و مقدّر مىنمایى که عمرم را طولانى گردانى
وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی
و در روزی ام وسعت بخشى.
ادامه اعمال شبهای قدر.....
7- این دعا را که از امام حسین (ع) نقل شده است بخواند:
یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ
اى پنهان در حال آشکار بودنش
وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ
و اى آشکار در حال پنهان بودنش
وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى
و اى پنهانى که مخفى نمىشود
وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى
و اى آشکارى که دیده نمىشود
یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ
اى به وصف آمدهاى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمىرسد
وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ
و هیچ حدّ بستهاى به او احاطه پیدا نمىکند
وَ یَا غَائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ
و اى غایب گم نشده
وَ یَا شَاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ
اى حاضرى که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند
وَ لا یَخْلُو مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ عَیْنٍ
آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست،به اندازه چشم برهم زدن از او خالى نیست
لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَ لا بِحَیْثٍ
به کیفیتى معین دانسته نمىشود و محدود به مکان و جهت نمىگردد
أَنْتَ نُورُ النُّورِ
تویى روشنایى نور
وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ
پروردگار پرورندگان
أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ
به همه امور احاطه کرده اى،
سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ
منزه خدایی که مانندش چیزی نیست
وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
و او شنوا و بیناست
سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
،منزّه است آنکه داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست.
سپس هر حاجتی دارد از خدا بطلبد.
8- همچنین از معصومین (ع) روایت شده است که در شب بیست و سوم ماه رمضان، در سجود و ایستاده و نشسته دعای زیر را می‌خواندند، بلکه مناسب است در تمام ماه رمضان و در زمان‌های دیگر پس از تمجید و ستایش خداوند و صلوات بر محمد و آلش ( مثلا حداقل با گفتن الحمدلله و الصلاه علی رسول الله و آله الطاهرین ) این دعا خوانده شود:
اَللهمَّ کُن لولیکَ الحُجةِ بنِ الحَسَنِ
خدایا براى ولىات حجت بن الحسن
صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة
که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت،و در هر ساعت
وَلیا و حافظا
باش سرپرست و نگهبان
وقائِداً وَ ناصِراً
و پیشوا و یاور
وَ دَلیلاً وَ عَیناً
و راهنما و دیدهبان
حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً
تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهى
و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.
و زمانى طولانى بهرهمندش سازى.
9- همچنین این دعا را در حالی که دستان خود را به سوی آسمان بلند می‌کند، بخواند:
یا مُدَبّرَ الاُموُرِ
اى تدبیرگر امور
یا باعِثَ مَن فی القُبُور
اى برانگیزنده مردههاى در گور
یا مُجرِی البُحُور
اى روان کننده دریاها
یا مُلَینَ الحَدیدِ لِداوُد،
اى نرم کننده آهن براى داود،
صَل عَلی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَافعَل بی کَذا وَ کَذا
بر محمد و خاندان محمد، درود فرست و با من چنین و چنان کن.
و بجای کلمات کذا و کذا حاجات خود را بخواهد
و سپس اضافه کند: اللیله اللیله ، الساعه الساعه.
این دعا را در حال رکوع، سجده، ایستاده و نشسته به طور مکرر بخواند.
10- با توجه به اهمیت شب بیست و سوم، غسل، احیا و زیارت امام حسین(ع) در این شب فضیلت بسیار دارد و همچنین خواندن آن «صد رکعت نماز» که مشترک میان همه شبهای قدر است.
شیخ طوسی در تهذیب، از ابوبصیر روایت کرده است که امام صادق(ع) فرمود: در آن شبی که امید می‌رود شب قدر باشد صد رکعت نماز بخوان، در هر رکعت ( پس از حمد) ده مرتبه سوره قل "هو الله"(سوره توحید) را بخوان. ابوبصیر عرض کرد: اگر نتوانستم ایستاده بخوانم، چه کنم؟ فرمود: نشسته بجا آور! گفتم: اگر نتوانم نشسته بخوانم ؟ فرمود: در همان حال که در بستر خود دراز کشیده‌ای، بجا آورد.
11- مرحوم "علامه مجلسی"، در "زادالمعاد" فرموده است: در این شب هر مقدار که ممکن باشد، قرآن بخواند و از دعاهای "صحیفه کامله سجادیه" نیز استفاده کند؛ مخصوصا دعای «مکارم الاخلاق» و دعای «توبه».
روزهای شب قدر را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و دعا به سر برد؛در احادیث فراوانی آمده است که روز قدر نیز در فضیلت مثل شب قدر است.
شب قدر است و من قدری ندارم
چه سازم؟توشه قبری ندارم
اگر امشب به معشوقت رسیدی
خدا را درمیان اشک دیدی
کمی هم نزد او مارا دعا کن
کمی هم جای ما او راصدا کن
بگو یارب تویی دریای جوشان
دراین شب رحمتت بر وی بنوشان
«اثرات عجیب دعا برای دیگران»
علی بن ابراهیم از پدرش نقل می‌کند: عبدالله بن جندب را در عرفات دیدم. پیوسته دست‌هایش به سوی آسمان بلند و اشک‌هایش جاری بود، به او گفتم: وقوفی بهتر از وقوف تو ندیدم، گفت: به خدا سوگند! جز برای برادران دینی خود دعا نکردم، زیرا از امام کاظم (ع) شنیدم که فرمود: هر کس برای برادران دینی خود، در نبودش دعا کند، از عرش به او ندا می‌شود: صد هزار برابر آن برای تو باد! پس خوش نداشتم صد هزار دعای تعهد شده را به خاطر یک دعا از دست بدهم، که نمیدانم آن یک دعا به اجابت می‌رسد یا نه. (کافی/ص271)
** پیامبراکرم (صلوات الله علیه و آله): «مَنْ قَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ مُؤْمِنٍ خَلَقَهُ اللَّهُ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً»؛
اگر کسی برای مؤمنین و مؤمنات طلب مغفرت کند، خداوند به عدد هر مؤمنی که از هنگام خلقت آدم تا قیامت خلق می کند، برای او سه چیز در نظر می گیرد؛ برایش حسنه می نویسد و از گناهانش می کاهد و بر مقامش می افزاید.
(فلاح السائل و نجاح المسائل، ص: 43)
** امام صادق (علیه‌السلام): إِذَا دَعَا الرَّجُلُ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ نُودِیَ مِنَ الْعَرْشِ وَ لَکَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفِ مِثْلِهِ وَ إِذَا دَعَا لِنَفْسِهِ کَانَتْ لَهُ وَاحِدَةٌ فَمِائَةُ أَلْفٍ مَضْمُونَةٌ خَیْرٌ مِنْ وَاحِدَةٍ لَا یُدْرَى یُسْتَجَابُ لَهُ أَمْ لَا.
اگر شخصی پشت سر برادر مؤمنش برای او دعا کند، از عرش ندایی می آید که: برای تو صدهزار برابر مثل او است. این در حالی است که اگر برای خودش دعا می کرد، فقط به اندازه همان یک دعایش به او داده می شد. حال بنگرید که صدهزار تا که تضمین شده است، بهتر است یا آن یکی که معلوم نیست مستجاب شود یا نه!
(من لا یحضره الفقیه؛ ج2 ؛ ص212)
نیز در روایت آمده که امام صادق (ع) فرمود: هرگاه کسى بگوید: اللّهُمَّ، اغْفِرْلِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ، اَلاَحْیآءِ مِنْهُمْ وَ جَمیعَ الاَمْواتِ.
خدایا، مردان و زنان مؤمن و مسلمان، و زندگان و تمام مردگان آنها را مورد مغفرت خویش قرار ده خداوند به شماره تمام انسان هاى گذشته و آینده، دعا براى او مستحاب مى گرداند؛ یا دعاى آنان را براى وى مى نویسد.
(فلاح السائل ابن طاووس)
** امام صادق(ع): دُعَاءُ الْمُسْلِمِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یَسُوقُ إِلَى الدَّاعِی الرِّزْقَ وَ یَصْرِفُ عَنْهُ الْبَلَاءَ وَ تَقُولُ لَهُ الْمَلَائِکَةُ لَکَ مِثْلَاهُ. دعاى مسلمان درباره ی برادر غایبش رزق را به سوى دعاگو می کشاند و بلا را از او برمی گرداند و فرشتگان به او می گویند: دو برابر آنچه براى برادرت خواستى از آن توست.
(ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ؛ النص ؛ ص153)
بنابراین با توجه به تاکیدات ائمه اطهار(ع)
در رابطه با دعا برای برادران دینی
و سخن مشهور حضرت زهرا (سلام الله علیها)؛
«الجارُ ثُمَّ الدّارُ»
فلسفه التماس دعا از برادران دینی روشن می شود.
ومولوی شاعر گران قدر ایرانی
در شرح این حدیث قدسی این گونه سروده اند:
گفت ای موسی ز من می جو پناه
با دهانی که نکردی تو گناه
گفت موسی من ندارم آن دهان
گفت ما را از دهان غیر خوان
از دهان غیر کی کردی گناه
از دهان غیر بر خوان کای اله
آنچنان کن که دهانها مر ترا
در شب و در روزها آرد دعا
از دهانی که نکردستی گناه
و آن دهان غیر باشد عذر خواه
یا دهان خویشتن را پاک کن
روح خود را چابک و چالاک کن
ذکر حق پاکست چون پاکی رسید
رخت بر بندد برون آید پلید
می گریزد ضدها از ضدها
شب گریزد چون بر افروزد ضیا
چون در آید نام پاک اندر دهان
نه پلیدی ماند و نه اندهان
پس بیایید در شب قدر ،شبی که همه ما ،
دعوت به هم صحبت شدن با خدا ، شده ایم،
برای ظهور امام زمان(عج)
و تمام مومنین و تمام انسانها و مخلوقات خداوند ،
دعا کنیم.
فرازی از مناجات‌های خواجه‌عبدالله انصاری
الهی یکتای بی همتایی،
قیوم توانایی،
بر همه چیز بینایی،
در همه حال دانایی،
از عیب مصفایی،
از شرک مبرایی،
اصل هر دوایی،
داروی دل هایی،
شاهنشاه فرمانفرمایی،
معزز بتاج کبریایی،
بتو رسد ملک خدایی.
الهی نام تو ما را جواز،
مهر تو ما را جهاز،
شناخت تو ما را امان،
لطف تو ما را عیان.
الهی ضعیفان را پناهی.
قاصدان را بر سر راهی.
مومنان را گواهی.
چه عزیز است آن کس که تو خواهی.
الهی ای خالق بی مدد
و ای واحد بی عدد،
ای اول بی هدایت
و ای آخر بی نهایت.
ای ظاهر بی صورت
و ای باطن بی سیرت،
ای حی بی ذلت
ای معطی بی فطرت
و ای بخشنده بی منت،
ای داننده رازها،
ای شنونده آوازها،
ای بیننده نمازها،
ای شناسنده نامها ،
ای رساننده گامها،
ای مبر از عوایق،
ای مطلع بر حقایق،
ای مهربان بر خلایق،
عذرهای ما بپذیر
که تو غنی و ما فقیر
و بر عیب های ما مگیر
که تو قوی و ما حقیر،
از بنده خطا آید و ذلت
و از تو عطا آید و رحمت.
قال الحسن علیه السلام:
لبعض ولده: یا بنی لا تواخ احدا تعرف موارده و مصادره
فاذا استنبطت الخبرة و رضیت العشرة
فاخه علی اقالة العثرة و المواساة فی العسرة.
(از هر معصوم چهل حدیث، ص 108- تحف العقول، ص 236)
امام حسن علیه السلام به یکی از فرزندانشان فرمودند:
ای پسرم بااحدی برادری مکن
تا آنکه بدانی کجاها می رود و از کجاهامی آید،
و چون از حالش خوب آگاه شدی و رفتارش راپسندیدی
با او برادری کن.
به شرط اینکه رفتارت براساس چشم پوشی از لغزش
و همراهی در سختی باشد.
