انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت استاد بزرگوار حاج حسن خوش سیرت
مدرس قرآن کریم و از کارکنان اسبق دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا
را به عموم اساتید، کارکنان و دانشجویان خصوصا خانواده معزز ایشان، تسلیت عرض نموده و آرزوی صبر و اجر جمیل برای بازماندگان آن مرحوم را از درگاه ایزد متعال مسالت داریم.
ضمنامراسم تشییع جنازه آن مرحوم در تاریخ 93/5/1 از ساعت 5 عصر از درب منزل ( واقع در خیابان جمهوری اسلامی(روبروی کارخانه یخ)) به سمت رضوانیه انجام می پذیرد.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا
سوء ظن (بدگمانی و بد بینی ) از گناهان قلبی و بیماری های روانی است که سبب بسیاری از گناهان نیز می باشد و کمتر کسی است که به این گناه آلوده نشود و سخت تر آنکه به گناه بودنش التفاتی نیست و چون آن را گناه نمی بینند از آن پشیمان نمی شوند و آن را ترک نمی کنند و چون بر آن اصرار ورزند اگر بر فرض صغیره بوده ، کبیره می شود .
معنای سوء ظن :
هر گفتار و کرداری که از دیدگاه شنیده یا دیده می شود بر دو قسم است :
1- خوبی یا بدی آن گفتار و کردار و درستی یا نادرستی نیّت صاحب آن کار آشکار و یقینی باشد به طوری که احتمال خلاف داده نشود مانند اینکه انسان به چشم خود ببیند دیگری را که شیشه شرابی که یقین دارد شراب است و با اختیارش آن را می آشامد یا اینکه با دیگری از ظهر تا غروب باشد و او را برای خواندن نماز یاد آوری کند و نخواند و بطور کلی هرگاه زشتی گفتار یا کردار و بدی نیت شخصی آشکار شد و احتمال صحت اصلاً داده نشد . پس اگر در دل بدی شخص را جای بدهد و به آن معتقد شود جایز و صحیح است .
2- گفتار یا کردار دیگری یا خوبی و زشتی آن یا نیکی و بدی نیتش هیچکدام یقینی نباشد و هر یک از خوبی و بدی احتمال داده شود مثلاً بوی شراب را از دهان کسی احساس می کند ، احتمال دارد که از روی علم و عمد شراب خورده باشد ، چنانچه احتمال هم دارد فراموش کرده باشد یا ندانسته خورده باشد یا دیگری به زور به او خورانده باشد و یا اینکه دید کسی از ظهر تا غروب نماز نخواند و احتمال می دهد عمداً نخوانده باشد ، چنانچه احتمال دارد فراموش کرده باشد . و نیز مانند اینکه عبادتی مانند نماز ، روزه ، حج و انفاق از مسلمانی ببیند یا بشنود و احتمال هم دارد، که از روی ریا و خودنمایی بوده چنانچه احتمال دهد که از روی اخلاص و به غرض خدایی بجا آورده است . پس اگر احتمال دوم را رها کند و به همان احتمال نخستین معتقد شود به مسلمانی بدبین شده و آن حرام است . آنچه گفته شد سوءظن به خلق در امور عبادتی و نیکی و زشتی شرعی بود و اما سوءظن در عادات .
حمل بر فساد در گفتار و کردار عادی :
به اینکه گفتار و کردار عادی دیگری را به فساد و نادرستی فرض حمل نماید ، مثلاً مردی را با زنی می بیند و آن ملاقات را حمل بر فساد کند یا اینکه زنش را درخانه نمی بیند یا مرد بیگانه می بیند ، بدون تحقیق به آن زن بدبین شود ، یا اینکه دو نفر به هم رازی گویند و این شخص به خیال اینکه درباره او سخن می گویند به آنها بدبین شود یا اینکه سخن گوینده ای را گمان کند که به او کنایه می زند و منظورش از این سخن گوشه زدن و عیب گویی او بوده پس به آن گوینده بدبین گردد . موارد سوءظن در امور عادی فراوان است و یک مورد مهم که مورد ابتلا عمومی است یاد آوری می شود .
خلاف توقع نباید بدگمانی بیاورد :
کسی که از دیگری توقع و انتظاری دارد هرگاه خلاف میل خود از او ببیند ممکن است به او بدبین شده ، به گناه سوءظن مبتلا گردد و غالباً سوءظن هم سبب عداوت و حسد و گناهان دیگر می شود . مثلاً توقع احسانی از کسی داشته و او چیزی نداد یا به اندازه خواسته و میلش نداد ، پس آن را حمل بر بخل یا غرض شیطانی کند و به او بدبین شود یا قرض و عاریه خواست و به او نداد ، بدینوسیله به او بدبین شده او را آدم بدی داند با اینکه می توانست حمل به صحّت کند و بگوید شاید واقعاً نمی توانسته و من بی خبرم یا اینکه توقع احترام و تکریم از دیگری داشت و او انجام نداد ، مثلاً ابتدا به سلام نکرد یا جلویش بلند نشد یا از او تعریف نکرد پس به او بدبین شود یا اینکه احتمال دارد متوجه نشده یا سلام کرده و تو شیندی یا اصلاً این توقعت بیجا بوده و سبب اصلی این نوع سوءظن حبّ دنیا و علاقه شدید به شهوات و اوضاع حیات مادّی است و از آنجایی که بیشتر مردم جزء به دنیا و اوضاع آن علاقه ندارند و بیشتر آنهایی که به آخرت علاقمندند ، دوستی دنیا در دلشان بیشتر است این سوءظن در بین مردمان فراوان دیده می شود بلکه کمتر کسی است که از این گناه در امان باشد .
سوءظن به صفات و افعال خداوند :
آنچه ذکر شد راجع به سوءظن با مردم بود ، اما سوءظن به خداوند راجع به صفات و افعال اوست مانند کفاری که می گویند خدا عالم نیست یا آنهایی که می گویند به امور جزیی دانا نیست یا کارهایی که بشر در نهانی انجام می دهد یا خاطره های درونی اش را خدا نمی داند و نیز مانند مسلمانی که به زبان می گوید خدا به همه چیز دانا است لکن در کردارش مانند کافرهاست .
و نیز مانند هر بیخردی که منکر حکمت الهی در دستگاه آفرینش شود یعنی اگر کوچکترین جزئی از اجزاء عالم هستی که حکمت آن را نفهمیده ، بیهوده بودن را گمان کند و به آن معتقد شود به خداوند حکیم بدگمان شده است . و نیز مانند آنهایی که حادثه های ناگوار و ناملایمی که به آنها می رسد آن را بدون حکمت و مصلحت می پندارند و از این رو به پروردگار خود بدبین شده ، حالت اعتراض و غیظ به قضا و قدر الهی در آنها پدید آمده ، مانند اینکه خدا به آنها ظلمی کرده است و از این سخت تر آن که دل از خدا می برد و امید فرج از او ندارد . مثلاً کسی که در اثر اسراف و تبذیر و نادانی خویش یا آزمایش الهی در فشار زندگی واقع شود و فقیر گردد یا به سبب نظر کردن به آنها که بهتر از او هستند و ظاهراً در فراخی اند رنج برد و به خدای خود بدبین شود ، و نیز مانند مسلمانی که خدا را بخواند و حاجتش را از او بخواهد و چون توقع دارد که فوری به او داده شود ، پس اگر بر طبق خواسته اش واقع نشد از خدا ناخشنود گردد و آن را خلف وعده پندارد و از اینرو به خدا بدبین شود در حالی اگر متوجه شرایط اجابت می شد که از آن جمله صلاح بودن است و بسا چیزی را که خواسته در واقع به زیانش تمام می شود و خود نمی داند به جای بدبینی به خدا ، به خودش بدبین می شد و توقع خود را نابجا می دانست .
و نیز مانند نادانی که گمان کند بنده مطیع و عالمی نزد خدا برابر است و عبادت را اثری نیست با گمان برد که توبه گنهکار پذیرفته نمی شود و بی فایده است یا گمان کند که دعا را به درگاه الهی اثری نیست و اجابت نمیشود و نیز مانند ثروتمندی که گمان برد اگر از ثروت خود چیزی در راه خدا داد آن را تلف کرده و دور انداخته و خدا تلافی نمی کند و بهتر از آن به او چیزی نخواهد داد .
درمان بدگمانی به خدا :
باید به نور عقل و تدّبر در قرآن مجید ، خدا را به علم و قدرت و حکمت و عدالت بشناسد تا به مقام نبوت و معاد بدبین نشود و مطیع و عاصی را برابر نداند و نیز خود را آفریده شده و بنده ببیند تا برای خود حق اعتراض نداند و نیز خود را غرق انعام ها و احسان های خدا ببیند تا از او خشمناک و بریده و بی علاقه و ناامید نگردد و نیز خود را از تشخیص صلاح خود نادان داند تا برای خود مصلحت اندیشی نکند یعنی اگر از خدا حاجتی طلبید و به او داده نشد نگوید چیزی که صلاح من بود به من ندادند . همچنین آرزوهای خود را در دنیا کوتاه کند تا به سبب نرسیدن به آنها به پروردگار خود بدبین نشود و نیز توقع آسایش دائم و سلامتی از بلیّات و مصیبت ها را از خود دور کند و بداند که حیات مادّی بشری چون بر اساس تضاد و تزاحم است هیچ بشری از برخورد با ناملایمات در امان نخواهد بود . و بداند که در برخورد با هر ناگواری اگر به نیروی ایمان شکیبایی کرد در عالم جزا جبران خواهد شد و خداوند به او جزای بزرگی خواهد داد و بدینوسیله در پیش آمدهای ناگوار از پا در نمی آید و به خدا بدبین نمی شود و از او امیدش را نمی برد ، خصوصاً اگر بداند در هر حدی از گرفتاری است از او گرفتارتر هم بوده و هست و از دیدن آنها آرامش خواهد یافت و نیز خدا را آمرزنده و بخشاینده و مهربان داند تا از پذیرش توبه و اجابت دعا مأیوس نگردد
خود را بالاتر از دیگران مدان
امام صادق (ع) می فرمایند : اگر بخواهی چشمت روشن شود و به خیر دنیا و آخرت برسی پس به آنچه در دست مردمان است طمع نداشته باش و خود را از مردگان بشمار و هیچگاه خودت را بالاتر از یکی از مردمان ندان و زبانت را نگهدار چنان که مالت را نگه می داری .
همچنین امیرالمؤمنین علی (ع) می فرماید : « بدانید ای بندگان خدا ، بنده مؤمن در شبانگاه داخل نمی شود و در صبح در نمی آید مگر آن که نفسش نزد او متهم است به جنایت و تقصیر در طاعت ، یعنی به خود بدبین است و خود را در اطاعت و بندگی مقصّر می بیند . پس همیشه آن مؤمن بر نفس خود عیب کننده و سرزنش کننده است به معصیت ، و افزون خواهنده است از نفس خود طاعت و عبادت را . و در آخر خطبه می فرماید : خوشا به حال کسی که مشغول ساخت او را عیب خودش از عیب های مردمان.
همه عیب خلق دیدن نه مروت است و مردی
نظری به خویشتن کن که همه گناه داری
ره طالبان عقبی کرمست و فضل و احسان
تو چه در نشان مردی به جز از کلاه داری
تو حساب خویشتن کن نه حساب خلق سعدی
که بضاعت قیامت عمل تباه داری
منبع : قلب سلیم ، شهید آیت ا... دستغیب ، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب 1375.
شب قدر شبی است که «لیلة البراتش» خوانند
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند
و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی
آن شب قدر که این تازه براتم دادند
جان لوح سفیدی است سیاهش نکنید
هرآنچه گناه است نگاهش نکنید
این قطعه زمین دل که در دست شماست
موقوفه دین است تباهش نکنید
التماس دعا
از همه داشته هایت که به آن می بالی
خدا را جدا کن، ببین چه داری!
به همه کمبودهایت که از آن می نالی
خدا را اضافه کن،
ببین چه کم داری!
یادت باشد:
تو در پناه خدایی و
خدا هرگز دیر نمی کند!
********************
کوله بارت بربند
شاید این چند سحر،
فرصت آخر باشد که به مقصد برسیم
بشناسیم خدا
و بفهمیم که یک عمر چه غافل بودیم.
*****************
ماه مبارک رمضان
بر همگان مبارک باد.
التماس دعا