امشب، شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است دیگر زمانی باقی نمانده، باید تمام تلاش خود را بکار برد تا در پناه رحمت خداوند متعال قرار گرفت... اگر تاکنون قرار نگرفته ای ...
زیرا اگر کسی در ماه مبارک رمضان بخشیده نشود
بنا بر فرموده پیامبر اکرم (ص) «شقی» است.
اعمال شب بیست و سوم:
این شب، از دو شب قبل برتر است و از احادیث متعدد اینگونه احتمال داده میشود که شب قدر همین شب است.
در روایتی نقل شده است که رسول خدا(ص)
در شب بیست و سوم ماه رمضان به سر و روی خانوادهاش آب میپاشید تا به خواب نروند( و از فضیلت این شب بهره بگیرند).
روایات متعدد دیگری نیز داریم که میگوید: شب قدر، شب بیست و سوم است. مرحوم "علامه مجلسی" نیز در کتاب "زادالمعاد" میگوید:
"اکثر احادیث معتبر دلالت دارد که
شب بیست و سوم، شب قدر است".
در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، غیر از اعمال مشترک شبهای قدر، اعمال دیگری نیز وارد شده است تا فردی که این شب را به احیا میگذراند در کنار اعمال مشترک شبهای قدر، آنها را نیز انجام دهد، که شرح آن در ادامه می آید:
1- سوره عنکبوت و سوره روم را بخواندکه امام صادق(ع) فرمود: " هرکس در شب بیست و سوم، سورههای عنکبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند! اهل بهشت است".
2- هزار مرتبه سوره "انا انزلناه" (سوره قدر) را بخواند.
3- سوره " حم دخان" (سوره دخان) را بخواند.
4- این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی
خدایا عمرم را طولانى گردان
وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی
و روزیم را وسعت بخش
وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی
و بدنم را تندرست بدار
وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی
و به آرزویم برسان
وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ
و اگر در زمره بدفرجامان هستم،مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما
فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
،که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت(درود تو بر او و خاندانش)فرمودى:خدا محو مىکند آنچه را بخواهد و ثبت مى نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.
5- این دعا را که مخصوص شب بیست و سوم است بخواند:
یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
اى پروردگار شب قدر و قراردهنده آن بهتر از هزار ماه،
وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ
و پروردگار شب و روز،و کوهها و دریاها
وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ
و تاریکیها و روشناییها و زمین و آسمان
یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ
اى پدیدآورنده،اى صورتبخش،اى عطا کننده،اى نعمت ده،
یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ
اى خدا، اى بخشنده، اى خدا، اى به خود پاینده،
یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ
اى خدا، اى نو آفرین، اى خدا، اى خدا، اى خدا،
لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ
نامهاى نیکوتر و نمونه هاى والاتر و بزرگمنشى و نعمتها از آن توست،
أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
از تو درخواست مىکنم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،
وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ
و قرار دهى در این شب نامم را در زمره سعادتمندان
وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ
و روحم را با شهیدان
وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ
و نیکوکاران را در بلندمرتبه ترین درجه بهشت
وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً
و گناهم را آمرزیده
وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی
و ببخشى بر من یقینى که دلم با آن همراه باشد
وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی
و ایمانى که شک را از من زدوده گرداند
وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی
و خشنودى به آنچه نصیبم نموده اى
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
و ما را در دنیا و آخرت پاداش نیکو عنایت فرما
وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ
و از عذاب آتش سوزان حفظ کن
وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ
و در این شب ذکر و شکر خویش و رغبت به سوى خود و بازگشت و توبه روزیم فرما
وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ و به آنچه محمّد و خاندان محمّد(درود خدا بر آنان باد)را به آن موفق کردى توفیقم ده.
6- این دعا را که امام صادق(ع) نقل شده است ،بخواند:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ خدایا قرار ده در آنچه حکم مىکنى و مقدّر مىنمایى،از فرمان حتمى، وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ
در آنچه از کار حکیمانه جدا میسازى در شب قدر،از حکمى که بازگشت نپذیرد،و تغییر نیابد،
أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا
اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى
اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ
حاجیانى که حجّشان پذیرفته،
اَلْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ
و سعیشان قبول افتاده
اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ
و گناهانشان آمرزیده گشته
اَلْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ
و بدیهایشان محو شده است
وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی
و قرار ده در آنچه فرمان مىدهى و مقدّر مىنمایى که عمرم را طولانى گردانى
وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی
و در روزیم وسعت بخشى.
7- این دعا را که از امام حسین (ع) نقل شده است بخواند:
یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ
اى پنهان در حال آشکار بودنش
وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ
و اى آشکار در حال پنهان بودنش
وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى
و اى پنهانى که مخفى نمىشود
وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى
و اى آشکارى که دیده نمىشود
یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ
اى به وصف آمده اى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمىرسد
وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ
و هیچ حدّ و بستهاىی به او احاطه پیدا نمىکند
وَ یَا غَائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ
و اى غایب گم نشده
وَ یَا شَاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ
اى حاضرى که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند
وَ لا یَخْلُو مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ عَیْنٍ
آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست،به اندازه چشم برهمزدن از او خالى نیست
لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَ لا بِحَیْثٍ
به کیفیتى معین دانسته نمىشود و محدود به مکان و جهت نمىگردد
أَنْتَ نُورُ النُّورِ
تویى روشنایى نور
وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ
پروردگار پرورندگان
أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ
به همه امور احاطه کرده اى،
سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ
منزه خدایی که مانندش چیزی نیست
وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
و او شنوا و بیناست
سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
،منزّه است آنکه داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست.
سپس هر حاجتی دارد از خدا بطلبد.
8- همچنین از معصومین (ع) روایت شده است که در شب بیست و سوم ماه رمضان، در سجود و ایستاده و نشسته دعای زیر را میخواندند، بلکه مناسب است در تمام ماه رمضان و در زمانهای دیگر پس از تمجید و ستایش خداوند و صلوات بر محمد و آلش ( مثلا حداقل با گفتن الحمدلله و الصلاه علی رسول الله و آله الطاهرین ) این دعا خوانده شود:
اَللهمَّ کُن لولیکَ الحُجةِ بنِ الحَسَنِ
خدایا براى ولیت حجت بن الحسن
صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة
که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت،و در هر ساعت
وَلیا و حافظا
باش سرپرست و نگهبان
وقائِداً وَ ناصِراً
و پیشوا و یاور
وَ دَلیلاً وَ عَیناً
و راهنما و دیده بان
حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً
تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهى
و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.
و زمانى طولانى بهره مندش سازى.
9- همچنین این دعا را در حالی که دستان خود را به سوی آسمان بلند میکند، بخواند:
یا مُدَبّرَ الاُموُرِ
اى تدبیرگر امور
یا باعِثَ مَن فی القُبُور
اى برانگیزنده مرده هاى در گور
یا مُجرِی البُحُور
اى روان کننده دریاها
یا مُلَینَ الحَدیدِ لِداوُد،
اى نرم کننده آهن براى داود،
صَل عَلی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَافعَل بی کَذا وَ کَذا
بر محمد و خاندان محمد، درود فرست و با من چنین و چنان کن.
و بجای کلمات کذا و کذا حاجات خود را بخواهد و سپس اضافه کند: اللیله اللیله ، الساعه الساعه. این دعا را در حال رکوع، سجده، ایستاده و نشسته به طور مکرر بخواند.
10- با توجه به اهمیت شب بیست و سوم، غسل، احیا و زیارت امام حسین(ع) در این شب فضیلت بسیار دارد و همچنین خواندن آن «صد رکعت نماز» که مشترک میان همه شبهای قدر است.
شیخ طوسی در تهذیب، از ابوبصیر روایت کرده است که امام صادق(ع) فرمود: در آن شبی که امید میرود شب قدر باشد صد رکعت نماز بخوان، در هر رکعت ( پس از حمد) ده مرتبه سوره قل "هو الله"(سوره توحید) را بخوان. ابوبصیر عرض کرد: اگر نتوانستم ایستاده بخوانم، چه کنم؟ فرمود: نشسته بجا آور! گفتم: اگر نتوانم نشسته بخوانم ؟ فرمود: در همان حال که در بستر خود دراز کشیدهای، بجا آورد.
11- مرحوم "علامه مجلسی"، در "زادالمعاد" فرموده است: در این شب هر مقدار که ممکن باشد، قرآن بخواند و از دعاهای "صحیفه کامله سجادیه" نیز استفاده کند؛ مخصوصا دعای «مکارم الاخلاق» و دعای «توبه».
روزهای شب قدر را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و دعا به سر برد؛ در احادیث فراوانی آمده است که
روز قدر نیز در فضیلت مثل شب قدر است.
1- - گویند از علی(ع) مخرج کسرهای مشترک کسرهای نه گانه را پرسیدند، فرمود: روزهای سال را در روزهای هفته ضرب کن. 2520 = 360 ×7
کشکول شیخ بهایی , صفحه 301
2- دانش، آدم پست را بلندمرتبه می کند و فروگذاشتن آن ، بلندمرتبه را پست می گرداند.
امام علی(ع) میزان الحکم , جلد8 , حدیث 13648
3- هرگاه خداوند بخواهد بنده ای را پست گرداند، او را از علم بی بهره سازد.
امام علی(ع) منتخب میزان الحکم - حدیث 4461
4- گناهی که بر اثر آن ناراحت شوی نزد خدا بهتر از کار نیکی است که تو را دچار خودپسندی و غرورکند.
امام علی(ع) میزان الحکم , جلد7 , حدیث 11824
5- از سیری ناپذیری و طمعکاری زیاد در کسی، می توان به بدی او پی برد.
امام علی(ع) میزان الحکم , جلد6 , حدیث 9351
6- امام علی(ع) در پاسخ با این پرسش که بدبخت ترین مردم کیست؟ فرمود: کسی که دین خود را به دنیای دیگری بفروشد.
میزان الحکم , جلد6 , حدیث 9554
7- شادی تو بیشتر به خاطر کار خیری باشد که انجام داده ای و اندوهت بیشتر برای کار خیری که از دست داده ای.
امام علی(ع) میزان الحکم , جلد5 , حدیث 8454
8- کسی که نمازش را ضایع کند، اعمال دیگرش را بیشتر ضایع خواهد کرد.
امام علی(ع) مستدرک الرسایل , جلد 1 , صفحه 172
9- بهترین و شایسته ترین مطالبی که لازم است جوانان یاد بگیرند چیزهایی است که هنگامی که مردان بزرگ سال شدند به آنها نیاز دارند.
امام علی(ع) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی , ج 20 , ص 333 , حکمت 817
10- ای گرو جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ و نگهداری کنید.
امام علی(ع) , تاریخ یعقوبی ترجمه محمد ابراهیم آیینی , جلد 2 , صفحه 133
11- به ریسمان قرآن چنگ بزن و نصیحت و خیرخواهی آن را بپذیر و حلال آنرا حلال و حرام آنرا حرام گردان و به واجبهای قرآن و همه احکام آن عمل کن.
امام علی(ع) غررالحکم و دررالکلم , جلد 3 , صفحه 313 , حدیث 4563
12- خرد( عقل) ، آن است که دانسته سخن بگویی و به آنچه می گویی عمل کنی.
امام علی(ع) غررالحکم , حدیث 2141 و منتخب میزان الحکم , حدیث 4391
13- با فروگذاشتن کارهای بیهوده خردت ( عقلت ) کامل می گردد.
امام علی(ع) , غررالحکم , حدیث 4291
14- هر که خردش کامل شود به شهوات بهایی ندهد.
امام علی(ع) , غررالحکم , حدیث 8226
15- هرگاه خرد کامل شود سخن گفتن اندک شود.
امام علی(ع) , نهج البلاغه , حکمت 71
16- هر که خردش کم باشد، بد سخن گوید.
امام علی(ع) , غررالحکم , حدیث 7985
17- میوه خرد، دشمن داشتن دنیا و سرکوب کردن هوس است.
امام علی(ع) , غررالحکم , حدیث 4654
18- خرد درختی است که میوه اش بخشندگی و حیا است.
امام علی(ع) , غررالحکم , حدیث 1254
19 - آزمندی و تکبر و حسادت عواملی هستند که انسان را به سوی گناهان می برند.
امام علی(ع) , نهج البلاغه , حکمت 371
20 - روزی امیرالمومنین را غمناک دیدند، سبب پرسیدند؛ فرمود: هفت روز گذشته ولی میهمانی بر ما وارد نشده است، میترسم رحمت الهی از سر من برداشته شده باشد.
امام علی(ع) , بحارالانوار مجلسی , جلد 41 , صفحه 28
21 - از خدا آمرزش گناهان، سلامت و حسن توفیق را بخواهید.
امام علی(ع) , شرح غررالحکم آمدی , جلد 4 , صفحه 137
22 - هرگاه تصمیم و دوراندیشی قرین هم شوند، خوشبختی کامل شود.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 5 , حدیث 8591
23 - آفرین بر حسادت چه عدالت پیشه است، پیش از همه صاحب خود را می کشد.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 3 , حدیث 3908
24 - چون ادب از کَفَت رفت، خاموشی اختیار کن.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 1 , حدیث 373
25 - با کسی که خوبیهایت را می پوشاند و عیبهایت را پخش می کند برادری مکن.
امام علی(ع) , منتخب میزان الحکم , حدیث 77
26 - کسی که به اندک قانع نیست چگونه می تواند خودسازی کند.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 10 , حدیث 17162
27 - امام علی(ع) در پاسخ به سوال؛ آماده شدن برای مرگ به چیست؟ فرمودند: بجا آوردن واجبات ودوری کردن از حرامها و فراگرفتن خوی های نیک. با رعایت این امور دیگر آدمی را چه باک که او به سراغ مرگ رود یا مرگ به سراغش آید.
میزان الحکم , جلد 12 , حدیث 19209
28 - مسلمان باید از برادری کردن با 3 گروه دوری ورزد؛ شوخ بی حیا، احمق و دروغگو.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 1 , حدیث 234
29 - بدبخت کسی است که فریفته هوا و هوس خود گردد. بدبخت کسی است که از عقل و تجربه خود بهره نگیرد.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 6 , حدیث 9526 و9527
30 - بی اعتنایی تو به کسی که به تو راغب است کم سعادتی است و تمایل تو به کسی که به تو بی رغبت است، خواری نفس است.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 8 , حدیث 12954
31 - هر که خداوند سبحان، نعمت فهم را به او ندهد، موعظه هیچ واعظی سودش ندهد.
امام علی(ع) , میزان الحکم , جلد 14 , حدیث 22182
32 - بزرگترین نشانه توفیق، فرا گرفتن نصیحت است.
امام علی(ع) , غرر الحکم , شماره 9625
33 - بهترین خصلتهای زنان، بدترین خصلتهای مردان است؛ تکبر، بخل و ترس.
امام علی(ع) , نهج البلاغه , کلمات قصار , شماره 234
34 - کسی که خدا را فراموش کند، خدا هم او را دچار خودفراموشی می کند و چشم بصیرتش را نابینا می سازد.
امام علی(ع) , غرر الحکم , حدیث 1214
35 - سخت ترین گناهان، گناهی است که گناهکار آنرا سبک بشمارد.
امام علی(ع) , حکمت 477
یا رب به علی بن ابیطالب و آل
آن شیر خداوند جهان جل جلال
کاندر سه مکان رسی به فریاد همه
اندر دم مرگ و قبر و هنگام سوال